Lê Vĩnh Huy (? - 1916)

Lê Vĩnh Huy, tên thật là Lê Ngọc Cung, không rõ năm sinh, tự là Vĩnh Huy, sau lấy tên tự làm chính, con trai thứ của phó bảng Lê Vĩnh Khanh, quê làng Thạnh Bình, huyện Tiên Phước, nay thuộc xã Tiên Cảnh, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam. Năm 1885, phong trào Nghĩa hội Quảng Nam được thành lập, ông giữ chức Bang tá, rồi Tán lý quân vụ. Năm 1886, ông cùng với Hồ Học đưa quân hợp đồng với các cánh quân khác, đánh chiếm tỉnh thành Quảng Nam ở La Qua. Khi phong trào Nghĩa hội bị tan rã, ông lui về quê nhà mai danh ẩn tích một thời gian. Năm 1904, khi Duy Tân hội do Phan Bội Châu khởi xướng, thành lập ở Quảng Nam, Lê Vĩnh Huy được phân công phụ trách việc vận động đưa thanh niên sang du học ở Nhật Bản. Chính ông đã bán nửa gia tài (trong đó có vườn chè, tiêu, quế) của mình để giúp cho phong trào. Hai con trai ông là Lê Triêm và Lê Duyện và em trai là Lê Quý Liên đều xuất dương du học tại Nhật. Năm 1908, sau cuộc “dân biến”, ông bị chính quyền Nam triều ra lệnh truy bắt, nhưng ông đã trốn thoát.
Đến năm 1916, Lê Vĩnh Huy lại có mặt trong cuộc mưu khởi của Việt Nam Quang phục hội do Trần Cao Vân và Thái Phiên khởi xướng. Do bị lộ kế hoạch, nên cuộc mưu khởi không thành, vua Duy Tân cùng bộ tham mưu bị Pháp bắt tại Huế. Ở Tam Kỳ, theo kế hoạch đã định, đêm 3 rạng ngày 4/5/1916, dù không nhận được tín hiệu báo trước từ kinh đô, Lê Vĩnh Huy cùng với những người lãnh đạo đã chỉ huy dân chúng bao vây đồn đại lý Tam Kỳ và phủ đường, bắt trói Tri phủ Tạ Thúc Xuyên. Đến sáng, Pháp huy động lính lê dương đàn áp lực lượng khởi nghĩa, sau đó chúng bao vây truy lùng những người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa. Lê Vĩnh Huy cùng hai người con trai là Lê Triêm và Lê Duyện đều bị bắt. Riêng ông, bị giam tại nhà lao Hội An và mất trong năm đó.